اخلاق اداری به چگونه کارکردن در اداره میپردازد. یک کارمند مسلمان باید خو گرفته به اخلاق اسلامی و انسانی باشد. به عبارت ساده و مختصر اخلاق شامل شناخت صحیح از ناصحیح و آنگاه انجام صحیح و درست و ترک ناصحیح و نادرست است. بنابراین اخلاق اداری را میتوان بایدها و نبایدهای اداری و چگونه کارکردن در اداره تبیین نمود. اخلاق اداری مطلوب زمانی شکل میگیرد که کارکنان نظام اداری یک کشور به مردم از منظر درست بنگرند و خود را خدمتگزار و وکیل مردمان بدانند.
مهمترین مبنا در پیشرفت اخلاق اداری تصحیح بینش کارکنان نسبت به خودشان، مردمان، مسؤلان و وظایفشان است، زمانی که دید انسان نسبت به مردم، مافوق و کارش اصلاح شود کارکردن به مثل خدمت نمودن و عبادت کردن است و این خود سبب رشد در اداره و توسعه اخلاق در اداره می شود. در نظام اداری آن چه در راس رفتار اداری حاکم است حرمت نگهداشتن و حفظ حقوق مردمان است. هر یک از کارکنان در هر مرتبه و جایگاهی که قرار دارند اگر حافظ حقوق و حرمت ارباب رجوع باشند یک نظام اداری مبتنی بر اخلاق ظهور خواهد کرد. اگرچه ارائه کار خوب برای نظامهای خدماترسانی وظیفه است، اما نباید فقط به انجام وظیفه بسنده کرد. بلکه با توجه به جایگاه رفیع «خدمت به خلق» در پیشگاه حق تعالی، لازم است خدمت را از مرز وظیفه گذرانده و آن را به حد لذت رساند.
اخلاق اداری همان مفهوم امر به معروف و نهی از منکر در آموزههای دینی ماست. امر به معروف در اندیشه اسلامی و دینی جایگاه ویژهای دارد و مدیران میبایست برای احیاء امر به معروف همت بیشتری از خود نشان دهند، امر به معروف نظارت همگانی و احساس مسئولیت افراد نسبت به یکدیگر است و بیاعتنایی نسبت به تذکر و ارشاد دیگران آغاز نقطه انحرافی انسانهاست. گاهی اوقات عدمشناخت معروف و منکر موجب میشود در اذهان عمومی، معروف منکر و منکر معروف تلقی شود و در نهایت به کم رنگ شدن این فرهنگ مقدس ختم میشود. ترک امر به معروف و نهی از منکر خود یکی از مصادیق منکر است که بایستی امر به معروف آنقدر تکرار گردد تا اذهان عموم در گام اول با لفظ کلمه مأنوس و در گام بعدی با حقیقت مطلب آشنا شود چرا که امر به معروف و نهی از منکر همان دعوت به نیکیها و پرهیز از زشتیهاست که فطرت آدمی پذیرای آن است. مصادیق معروف و منکر در ادارات را با عنوان بایدها و نبایدهای اداری در پنج حوزه شناسایی کردیم که در 5 مقالهی متفاوت به آن خواهیم پرداخت. در این مقاله به رفتار مناسب در ارتباط با مراجعهکنندگان میپردازیم:
بایدها
- تکریم اربابرجوع و حفظ حرمت و شخصیت آنان
- خوشرویی و خوشبرخوردی در مواجه با اربابرجوع
- پاسخگویی و مسئولیت پذیری در قبال کار اربابرجوع
- توجیه قانونی، عقلی و منطقی برای عدمانجام خواستههای نامربوط اربابرجوع
- توجه به کسب رضایت مردم و در نهایت رضایت الهی
- رعایت عدالت و انصاف در برخورد با مراجعان
- رعایت اخلاق اداری و تواضع در برابر مردم
- رعایت اخلاق اسلامی در برخورد با مراجعان
- حضور به موقع در محل کار و تعیین جایگزین برای انجام امور مراجعان در اوقات عدم حضور در محل کار
- تسریع و تسهیل در انجام امور مردم
- پیگیری و رسیدگی به امور، مشکلات و شکایتهای مراجعهکنندگان
- درست و به موقع انجام دادن کارهای مردم
- صبوری و تمایل مثبت در برخورد با مراجعهکنندگان
- گوشدادن اثربخش به خواستهها و ارائه اطلاعات و راهنمایی لازم و کافی به اربابرجوع
نبایدها:
- تبعیض نژادی، قومی، خویشاوندی، مذهبی و جنسی در ارائه خدمت به مراجعهکنندگان
- سرکشی در امور شخصی ارباب رجوع
- اخاذی، رشوهخواری و اخذ وجه بیش از تعرفههای مقرر در قانون
- تاثیر و قبول توصیه و سفارش در ارائه خدمت به اربابرجوع
- منتگذاشتن و چشمداشت از بابت انجام أمور مراجعان
- ترک محل کار در اوقات موظفی اداری بدون دلیل و اجازه
- افشای اسرار و اطلاعات محرمانه اربابرجوع
- داشتن کبر و غرور در برخورد با اربابرجوع
- کاغذبازیهای آزاردهنده و امروز و فرداکردن کار اربابرجوع